Кој е Стивен Хокинг? Позната е неговата животна и творечка биографија. Карл Саган, од Униерзитетот Корнел Итака во Њујорк, зборувајќи за својата средба со него на еден состанок на Кралското друштво во Лондон, инаку една од најстарите научни организации на планетава, забележува:
„Во предниот ред забележав млад човек во количка за парализирани како полека го потпишува своето име во книгата на чии најрани страници се наоѓа и потписот на Исак Њутн. Кога најпосле тој заврши се разнесе бурен аплауз. Стивен Хокинг уште тогаш беше легенда. Хокинг е сега професор по математика на Универзитетот во Кембриџ, место кое некогаш го држел Њутн, а подоцна П.А.М. Дирак, двајца славни истражувачи на многу обемното и многу малото. Тој е нивен заслужен наследник’
Стивен Хокинг (Stephen William Hawking), Англичанец, е роден на 8. јануари 1942., умре на 14. март 2018. година.
Тој е доживотен член на пaпската академија на науките, а во 2009. е награден со пртетседателски Медал на слободата, највисока американска цивилна награда. 30 години бил професор на математичката катедра во Кембричкиот универзитрет, преземајќи ја таа функција во 1979. и повлекувајќи се на 1. октомври 2009. Директорувал со истражувачкиот центар за теориска космологија во одделот за применета математика и теориска физика на Кембричкиот универзитет.
Придонесот на Хокинг на полето на космологијата и квантната гравитација, особено во проучув ањето на црните дупки е немерлив.
Во клучните научни трудови на Хокинг се вклучени обезбедувањето, со Роџер Пенрос, теореми во врска со гравитациските сингуларности во рамките на општата релативност и теориското предвидување дека црните дупки емитуваат радијација, денес познато како Хокингов а радијација.
Заедно со Брендон Картер, Вемер Израел и Д. Робинсон, Хокинг обезбедил математички доказ за таканаречената „теорема без коса“ на Џон Вилер, која вели дека секоја црна дупка е целосно опишана од страна на три својства: маса, импулсен момент и електрично полнење.
По анализа на емисијата на гама зраците, која се случила по Големата експлозија, тој сугерирал дека биле формирани мини црни дупки. Со Брендон и Картер тој ги предложил четирите закони за механизмот на црните дупки, изработувајќи аналогија со термодинамика. Во 1974. пресметал дека црните дупки треба термички да создадат и емитуваат субатомски честички, кои денес се познати како Бекенстеин-Хокинг радијација, сѐ додека не ја исрошат својата енергија и не испарат.
Во соработка со Џим Хартли, Хокинг развил модел во кој универзумот нема граници во просторот и времето, заменувајќи ја почетната сингуларност на класичниот модел на Големата експлозија со регион сличен како и северниот пол-некој не може да патува северно од северниот пол бидејќи нема граници. Додека оригиналниот безграничен предлог предвидувал затворен универзум, дискусијата со Нил Тјурок довела до реализација со тоа што безграничниот предлог, исто така, содржел не затворен универзум.
Заедно до Томас Хертог, во ЦЕРН во 2006. предложил теорија на „од врвот-надолна космологија“ (на англиски top-down cosmology), во која вели дека универзумот нема посебна поединечна состојба и затоа е несоодветно за физичарите да се обидат да формулираат теорија која предвидува дека сегашната конфигурација на универзумот е посебна поединечна состојба. Оваа космологија прептпоставува дека во извесна смисла, сегашноста „го селектира“ минатото од една суперпозиција, од многу можни историски. Теоријата сугерира можна резолуција на деликатно дефинираниот универзум: неизбежно е тоа дека во сегашните физички константи на нашиот универзум ќе ги пронајдеме само оние историски делови кои тој ги „селектирал“ и кои довеле до сегашноста. Според ова, оваа космологија ни обезбедува антропично објаснување за тоа зошто се наоѓаме самите во универзум кој овозможува работа и живот без повикување на ансамблот на повеќе универзуми.
Многу други научни истражувања на Хокинг се вклучени во студиите за квантна космологија, инфлационен универзум, продукцијата на хелиум во анизотропскиот модел на Големата експлозија, густината на матрицата на универзумот, топологија и структура на универзумот, младиот универзум, Јанг-Милсовиот инстантон и расејувачката матрица, пространството на анти-де ситер, квантното заплеткување и ентропија, природата на времето и просторот вклучувајќи ја временската стрелка, квантната пена, теоријата на струите, супергразвитацијата, Евклидовата квантна гравитација, гравитациониот Хамилтон, гравитационите теории Бренс-Дики и Хојл-Нарликар гравитационата радијација и црвоточините.
На предавање на Унвиерзитетот Џорџ Вашингтон во чест на 50-годишнината на НАСА, Хокинг го теоретизирал постоењето на вонземски живот, верувајќи дека „примитивниот живот е многу чест, додека, пак, интелигентниот е далеку поредок“. Тој тврди дека е речиси сигурен оти вонземски живот постои во други делови од универзумот и употребил математичка основа за неговите претпоставки:
„Во мојот математички мозок, самите броеви совршено рационално размислуваат за вонземјани. Вистинскиот предизвик е да се дознае како всушност вонземјаните би изгледале.“
Верува дека вонземскиот живот не постои само на планети туку можеби и на други места, како на ѕвезди или пак во други вселени. Предупредува дека некои од овие видови би можеле да бидат екстремно интелегентни, па претставуваат опасност за Земјата. Контакт со таквите видови би можел да биде катастрофален за чoвештвото.
Рекол:
„Доколку вонземјаните нѐ посетат, резултатот ќе биде речиси ист како и кога Колумбо стигнал во Америка, што и не се покажало добро за домородните Американци“.
Тој се залагал луѓето да го избегнуваат контактот со нив.
Хокинг има лателарна амиотропкса склероза што е поврзано со амиотрофична латерална склероза, состојба која се развила со текот на годините и го направила скоро целосно парализиран.
Од 1974. не можел да се храни сам, ниту пак да стане од кревет. Неговиот говор станал задушен со тоа што можел да биде разбран само од тие кои подолго го познавале. Во 1985. добил пневмонија и морал да направи трахеотомија која целосно го оневозможила неговиот говор. Еден научник од Кембриџ изградил уред кој му овозможил да пишува на комјутер со мали движења на неговото тело и потоа со помош на говорна синтеза да зборува преку комјутерот.
„Кратката историја на времето“ е најзначајното и секако најупопуларно дело на Стивен Хокинг, секако еден од најголемите физичари, теоретичари, научници, генијални умови на нашево време.
Што може обичниот, „просечниот“ читател да дознае и открие со помош на книгата „Кратка историја на времето“ од Стивен Хокинг? Многу нешта. На пример, за основната категорија простор-време, за ширењето на вселената, принципот на неизвесноста, за црните дупки во вселената, за големата експлозија-прасокот, за потеклото и судбината на вселената, за стрелата односно стрелите на времето, имагинарното време, за обединувачката теорија на физиката, на науката воопшто, но и за политичката активност на Алберт Ајнштајн, некои непознати нешта за раѓањето на модерната наука, за карактерот на Исак Њутн.
Еве само мала потврда на луцидноста и ингениозноста на Хокинг:
„Ние мораме да прифатиме дека времето не е комплетно одделено и независно од просторот, но е комбинирано со него да формира објект наречен простор-време…Настан е нешто што се случува на одредена точка во просторот и во одредено време…Роџер Пенроуз и јас покажавме дека Ајнштајновата општа теорија на релативитетот укажува дека вселената мора да има почеток, а можен е и крај…нашиот труд стана општо прифатен и денес речиси секој смета дека вселената започнала со сингуларитетот на големата експлозија…“
